Robotları gelişimini yakından izleyenler ondan endişe duymaktadır. Ancak unutulmaması gereken şey, bir yapay zeka sistemi en fazla onu geliştiren kadar zeki olabileceğidir. Robotların zekaları ellerindeki bilgiler ile ölçülmektedir.
Yapay zekanın enerjisi bu yüzden BİLGİDİR. Bilginin en doğru şekilde bilgisayarlar gösterilmesi önem arz etmektedir. Robotlar sahip oldukları bilgiye göre hareket edeceklerdir. Bu kapsamda Robotlara olağanüstü davranışlar yapabilmeleri için bunun yollarının gösterilmesi gerekir. İyi robot kötü robot buradan doğmaktadır. İnsanlar iyi robot yapabildikleri gibi kötüsünü de yapabilirler. Robotlara verilecek olan uzmanlık, deneyim ve tecrübenin doğru olması çok önemlidir. Yoksa hata yapmaları, yanlış yapmaları söz konusu olabilir. Robotlar birbirleri ile konuşabilirler. Ama bizim belirleyeceğimiz bir yapıyı esas almak zorundadırlar. Neticede kendileri bir dil de üretebilirler. Ama birisinin bunun yolunu modellemesi gerekir. Yani her şey insanın elinde ve kontrolündedir. Diğer bir deyişle; lokomotif her zaman insan olacaktır. Robotların kendi kendilerine olağanüstü zeka oluşturmaları mümkün değildir.
Robotlar sadece mekaniğin özellikleri ve yetenekleri ile değil aynı zamanda sahip oldukları zeka düzeyine dayalı davranışları ile üretilmektedirler. İşletmeler bu davranışlara mahkum olarak onları çalıştırabileceklerdir. Değiştirmek kolay olmayacaktır. Onun için işletmelerin kendi kültürel etkileri, gelenek ve görenekleri yaşatmak için kendi makinelerini kendileri üretmek durumundadırlar.
Diğer önemli bir nokta ise gelecekte kendi teknolojisini üretemeyen toplumlar diğerlerinin üstünlüklerine mahkûm olmak zorunda kalacaklardır. Kendi teknolojisin yönetemeyenler teknoloji tarafından yönetileceklerdir. Teknoloji ile barışık ve değerleri onunla birlikte yaşatma gayreti yapay zekanın süper akıllı toplum oluşturmaya önemli oranda destek vermesine yol açabilecektir. Bugünün gözlüğü ile gelecek okunur ise o zaman insanların robotlar gelince işsiz kalacağını düşünmek kaçınılmaz olmaktadır. Bugün var olan mesleklerden birçoğu (seyahat acentesi, vergi memuru, sekreter, santral operatörü, kitapçı, emlakçı, postacı, radyo DJ’yi, taksi şoförü, çiftçi, inşaat işçisi vb.) gelecekte olmayacaktır. Gelecekte bugün bilmediğimiz meslekler oluşacaktır. Bu da işsizlik sorunu yaşanmayacağına bilakis daha fazla işgücüne ihtiyaç olacağına işaret etmektedir. Bu mesleklerden bazıları şu şekilde sıralanabilir. Bilgi mühendisi, süreç mühendisi, eş zamanlı mühendis, veri analisti, veri toplayıcı, veri tabanı ilişki uzmanı, duygusal zeka uzmanı, robot etik danışmanı, robot empati uzmanı, davranış mühendisi, 3B modelleme teknisyeni, sanal modelleme uzmanı, güneş enerjisi teknisyeni, kişisel eğitim rehberi, siber organizma tasarımcısı hologram tasarımcısı, uzay turist rehberi, uzay hemşiresi, uzay doktoru, depolama solucanı operatörü, zihin aktarma uzmanı, internet üzerinden terapi uzmanı, hiper zeki ulaşım mühendisi.
Gelişmeleri izlemek ve gelişmelerin parçası olmak önemlidir. Ancak teknoloji kesinlikle başlangıç noktası değildir. Rekabet üstünlüğünü sağlayan teknoloji değildir. Bu, ancak sağlam bir liderlik ve uygulanan strateji ile mümkündür.
SONUÇ OLARAK;
Yapay zeka hızla gelişmekte ve toplumu etkileyecek sistemlerin doğmasına yol açmaya devam etmektedir. Görülüyor ki, toplumsal değişim ve dönüşüm kaçınılmazdır. Değişimi sürekli görmek ve izlemek bilgi toplumunun temel gereğidir. Bunu tetikleyen en önemli itici güç de yapay zekadır. Başta Bilgi Mühendisliği çalışmaları olmak üzere gerekli sistemleri üretemeyen ülkelerin bu dönüşümde etkinlikleri kalmayacaktır. Değişimi izlemek önemlidir ancak sadece yeni sistemler geliştirmek için değişimi izlemek yeterli olmayacaktır. Marifet, olan değişimi peşinden sürükleyebilecek yeniliklere de imza atmak ve öncülerden olabilmeyi başarmaktır. Devletin bu çalışmaları destekleyecek projelerini ve uygulamalarını artırmaları gerekmektedir. Kaynak ayırmak önemli olmakla birlikte bu kaynakların değerlendirildiği yolları açmak da o kadar önemlidir. Var olabilmek ve toplumda etkinliği sürdürebilmek amacı ile ülkemizde de bilgi toplumundan inovasyon toplumuna oradan da hikmet toplumuna geçişin çalışmalarını şimdiden başlatmak gerekmektedir. Yarışta önde olmak ne kadar zor ise önde kalmayı muhafaza etmek çok daha zordur.
Yazan: PROF. DR. ERCAN ÖZTEMEL
Marmara Üniversitesi
Endüstri Mühendisliği Bölümü